Կարդա՛ տեքստը և ընդգծված բայերը համապատասխանեցրո՛ւ նախադասությանը։

Հին աշխարհի խոշորագույն աշխարհագրագետ Պտղոմեոսը ուսումնասիրել է Աֆրիկան և կազմել է այդ աշխարհամասի քարտեզը։ Այդ քարտեզի վրա կա մի լիճ՝ Նիգերիա անունով, որն այժմ կոչվում է Չադ։ Եթե այդ նախկին քարտեզը համեմատել էնք ներկայիս քարտեզների հետ, կտեսնենք, որ նրա վրա պատկերված լիճը երկու անգամ մեծ է նոր քարտեզների վրա պատկերվածից։ Սխալվե՞լ է արրդյոք Հին աշխարհի մեծագույն մտածողը։

Լճի մակերեսը առաջին անգամ չափել է մի անգլիական արշավախումբ 18-րդ դարում։ Այդ արշավախումբը զննել է տեղանքը և պարզել նաև, որ մի խոշոր գետ՝ Շարի անունով, թափվում է այդ լիճը։

19-րդ դարի կեսերին Չադ լիճ է այցելում գերմանացի ճանապարհորդ Բարտը։ Մեծ է լինում նրա զարմանքը և հիասթափությունը, երբ անգլիական արշավախմբի նկարագրած խոշոր ջրային հայելիով լճի փոխարեն տեսնում է ճահճակալած մակերեսներ և իրարից հեռու փոքրիկ, աննշան ջրային տարածքներ։

19-րդ դարի վերջին Չադ լիճ այցելած այլ գիտնականների աչքի առաջ նորից բացվում է մաքուր ջրային հսկայական տարածք։

20-րդ դարի սկզբին լճի մակերեսը նորից կտրուկ կրճատվում է։ Լիճը կիսով չափ փոքրանում է։

Ի՞նչ է սա, հանելո՞ւկ։ Ո՞րն է լճի մակերեսի, ափագծերի նման կտրուկ փոփոխության պատճառը։ Բանն այն է, որ այդ լիճը շատ ծանծաղ է։ Միջին խորությունը շատ փոքր է, ընդամենը՝ 4-7 մետր։ Երբ Շարի գետը հորդանում է, շատ ջուր է բերում։ Այդ ժամանակ լճի մակերեսն արագորեն մեծանում է։ Իսկ երբ եղանակը չորային է լինում, անձրևներ չեն գալիս, Շարին ծանծաղում է, և կտրուկ կրճատվում է լճի մակերեսը, ցամաքած տարածքները սկսում են բուսակալել։

Այսպիսի տատանումներ ունի նաև երկրագնդի ամենախոշոր լիճը՝ Կասպիցը, որին մեծության պատճառով ծով են անվանում։ Այս լիճն էլ այն հետաքրքիր հատկությունն ունի, որ նրա մակարդակը մերթ բարձրանում է, մերթ իջնում։ Գիտնականները կարծում են, որ դրա պատճառն այն է, որ բարձրանում և իջնում է լճի հատակը։

Հետաքրքրական է, որ Կասպից ծովի մակարդակի գտնվող Վանա լճի տատանումները։

Վերնագրի՛ր տեքստը։

Երկիր մոլորակի ցամաքային խոշորները

Ի՞նչը զարմացրեց Բարտին, երբ նա տեսավ Չադ լիճը։

Ա․ Պարզվեց, որ այդ լճի մեջ մի գետ է թափվում։

Բ․ Մեծ լճի փոխարեն նա տեսավ փոքրիկ ջրային տարածքներ։

Գ․ Լճի շուրջը Պտղոմեոսի նկարագրած ճահիճները չկային։

Դ․ Լիճը գտնվում էր ոչ թե Պտղոմեոսի նկարագրած տեղում, այլ դրանից շատ հեռու։

Ո՞ր հատկանիշն էր լճի մակերեսի փոփոխությունների պատճառը։

Ա․ ջրի աղիությունը

Բ․ ճահճային բույսերով պատված լինելը

Գ․ փոքր խորությունը

Դ․ նրանից սկիզբ առնող արագահոս գետերը

Ինչի՞ հետևանքով են տեղի ունենում լճի մեծացումը և փոքրացումը։

Եղանակից ու գետերից

Ի՞նչ ես կարծում, ինչպիսի՞ եղանակ էր նախորդել Պտղոմեոսի՝ Աֆրիկա այցելելուն և քարտեզը կազմելուն։

Անձրևոտ

Տեքստում նկարագրված ո՞ր լճերն են փոփոխվում միաժամանակ և նույն ձևով։

կասպից

Ո՞րն է այդ լճերի փոփոխությունների պատճառը՝ ըստ գիտնականների։

եղանակը

Տեքստից դո՛ւրս գրիր մեկ հարցական նախադասություն։ Ի՞նչ է սա, հանելո՞ւկ

Ո՞րն է տրված նախադասության ստորոգյալը։

19-րդ դարի վերջին Չադ լիճ այցելած այլ գիտնականների աչքի առաջ նորից բացվում է մաքուր ջրային հսկայական տարածք։

Տրված նախադասության մեջ բաց է թողնված մեկ կետադրական նշան։ Լրացրո՛ւ։

Ճամփորդները գիտեին, որ դեռ բավական ճանապարհ կա անցնելու։

Ո՞րն է թերություն բառի հականիշը։

նորություն

առավելություն

հաջողություն

բարություն

Տրված բառերից որի՞ դիմաց է ճիշտ նշված նրա տեսակը՝ ըստ կազմության։

Դանդաղ-պարզ բառ

Վարժություն-բարդ բառ

Դասընկեր-ածանցավոր բառ

Երկրորդ-բարդ ածանցավոր բառ

Կարդա՛ տեքստը և ընդգծված բայերը համապատասխանեցրո՛ւ նախադասությանը։